Nerwica i depresja to różne stany, ale istnieją między nimi liczne podobieństwa i związki. Najistotniejsze podobieństwo dotyczy występowania, zarówno w depresji jak i nerwicy, lęku.

Lęk jest podstawowym, osiowym objawem nerwicy, ale jest też stałym objawem depresji. W obu tych stanach mogą też występować objawy pokrewne lękowi: nadmierne obawy i wątpliwości, trudności z podjęciem decyzji i zobowiązań, niepokój ruchowy i inne. Wspólne dla depresji i nerwicy są także: nerwowość, drażliwość, gniewliwość, impulsywność, większe napięcie psychiczne, trudność w odprężeniu się i wypoczynku.Różnice dotyczą dynamiki objawów, ich nasilenia, wahań zależności od pory dnia i innych subtelniejszych cech.

Somatyczne objawy lęku,na które należy zwrócić uwagęto:

• uczucie zagrożenia, problem z koncentracją, bezsenność
• przyspieszenie czynności serca lub uczucie kołatania
• bóle w klatce piersiowej
• wzrost ciśnienia tętniczego
• napięcie mięśniowe, bóle głowy, pleców
• uczucie rozdygotania, drżenie/skurcze mięśni
• poczucie omdlewania, zasłabnięcia
• zawroty głowy
• skrócenie lub przyspieszenie oddechu
• szybkie męczenie się
• trudności w przełykaniu, uczucie dławienia, ucisku w gardle
• suchość w ustach
• nudności, bóle brzucha, parcie na stolec
• częste oddawanie moczu
• obfite pocenie się, mokre/chłodne ręce i stopy
• mrowienie i drętwienie
• fale zimna i gorąca
• niepokój ruchowy, „miękkie nogi”

Dolegliwości towarzyszące nerwicy często są bardzo intensywne i sprawiają znaczne cierpienieczy też poczucie dyskomfortu. Zburzenia nerwicowe nie mają podłoża fizycznego, nie towarzyszą im żadne zmiany w organizmie, które można wykazać wykonując badania dodatkowe (np. EKG, morfologia krwi czy badania obrazowe układu nerwowego).Zakłada się, że u podłoża nerwic leżą psychiczne konflikty oraz problemy, których osoba cierpiąca na nerwicę nie potrafi rozwiązać - dramatyczne zrządzenia losu, zagrożenie życia lub uwikłanie w beznadziejną sytuację osobistą.

Do grup o zwiększonym ryzyku zachorowania na nerwice zaliczają się:

• wdowy
• osoby zagrożone utratą dotychczasowego statusu społecznego
• osoby pracujące w warunkach znacznego obciążenia psychicznego
• niedoszli samobójcy
• dzieci z rodzin niepełnych
• dzieci z marginalizowanych grup społecznych
• dzieci wychowujące się w rodzinie z długotrwałymi konfliktami
• osoby cierpiące na subkliniczny zespół nerwicowy

Psychoterapia jest potrzebna w wielu zaburzeniach zarówno somatycznych jak i psychicznych, w przypadkach nerwic urasta jednak do podstawowej leczniczej metody

Do zaburzeń nerwicowych zalicza się:

• zaburzenia lękowe uogólnione i z napadami lęku 
• zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (nerwica natręctw) 
• zaburzenia występujące pod postacią somatyczną
• reakcje na stres i zaburzenia adaptacyjne
• zespół stresu pourazowego 

Zaburzenia lękowe mogą mieć charakter napadowy albo uogólniony (lęk przewlekły)oraz występować w postaci fobii.

Zaburzenia lękowe z napadami lęku – charakteryzują się nawracającymi napadami paniki. Atak lęku pojawia się nagle, trwa co najmniej kilka minut, występują wtedy znacznie nasilone objawy wegetatywne na przykład: przyśpieszenie akcji serca, duszność, ból w klatce piersiowej, pocenie się, zawroty głowy, parcie na pęcherz, często przyśpieszony oddech, drżenia mięśni rąk i nóg. Leczenie ma doprowadzić do zredukowania liczby i stopnia nasilenia napadów lęku, nauczyć pacjenta postępowania przerywającego napad, zmniejszyć ogólny poziom lęku. W leczeniu stosuje się psychoterapię oraz odpowiednie środki farmakologiczne.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (zespół natręctw) – charakteryzuje się nawracającymi, uporczywymi myślami natrętnymi (obsesjami) lub/oraz czynnościami przymusowymi (kompulsjami). Myśli i czynności natrętne często są postrzegane jako bezsensowne i irracjonalne, często pacjenci próbują się im opierać co wywołuje silny lęk i stres psychiczny. Najczęściej obserwowane myśli natrętne to: obawa przed chorobą, zabrudzeniem, zakażeniem, obawa przed zrobieniem komuś krzywdy, myśli o charakterze seksualnym, często bluźniercze, dotyczące obiektów kultu religijnego. Najczęstsze czynności natrętne to: wielokrotne sprawdzanie poprzednio wykonanych czynności, czyszczenie i mycie rąk, ciała, odzieży, powtarzanie pewnych słów, liczb, zachowań w określony sposób, aranżowanie układów w określonym porządku itp. W leczeniu łączy się metody farmakologiczne z psychoterapią. W leczeniu natręctw stosuje się leki przeciwdepresyjne. Wśród metod psychoterapeutycznych najbardziej skuteczna okazała się psychoterapia behawioralna.

Zespół stresu pourazowego (PTSD – post-traumaticstressdisorder) – przyczyną jest szczególnie przerażające lub katastroficzne wydarzenie stresujące (zagrożenie utratą życia, wypadki, katastrofy, terroryzm, gwałt, agresywne przestępstwa, powódź itp.). Następstwem tego jest intensywne ponowne przeżywanie (natrętne wspomnienia zdarzenia, dręczące sny itp.), unikanie i psychiczne odrętwienie i fizjologiczne pobudzenie (trudności ze snem, drażliwość, wybuchy gniewu, trudności w koncentracji, nadmierna czujność). Objawy te utrzymują się stosunkowo długo w czasie od wydarzenia stresującego. W terapii obowiązuje zasada łączenia farmakoterapii z psychoterapią skoncentrowaną na urazie.

Lęk uogólniony – to zaburzenie cechuje się przewlekłym, uporczywym, niezależnym od wydarzeń zewnętrznych lękiem(uogólniony niepokój, poczucie zagrożenia, zamartwianie się, zaburzenia snu, bóle napięciowe, pocenie się, biegunki).Metodą leczenia z wyboru jest psychoterapia, uzupełniająco stosuje się farmakoterapię.

Fobie swoiste – nadmierne lub irracjonalne lęki przed określonymi sytuacjami, znalezienie się osoby w danej sytuacji powoduje przeżycie przykrości czego konsekwencją jest unikanie tej sytuacji (np. lęk wysokości, przed burzą, przed pająkami, krwią itp.), w leczeniu stosuje się głównie techniki behawioralne.

Fobia społeczna (zespół lęku społecznego) – znaczna obawa przed sytuacjami związanymi z kontaktami z nieznajomymi ludźmi lub oceną przez innych, mogącymi doprowadzić do wystąpienia kompromitującego daną osobę zachowania (np. przemawianie, jedzenie, pisanie w miejscach publicznych), występują wtedy takie objawy jak: zaczerwienienie się, drżenia, kołatania serca, pocenie się, trudności w wysławianiu się. Dochodzi do unikania sytuacji społecznych co powoduje upośledzenie funkcjonowania szkolnego, zawodowego, aktywności społecznej. W leczeniu stosuje się leki z grupy leków przeciwdepresyjnych oraz terapię poznawczo-behawioralną.

Agorafobia – dosłownie oznacza lęk przed otwartą przestrzenią, ale zaburzenie to dotyczy również innych sytuacji, których wspólną cechą jest to, że wydostanie się z nich może być trudne, niemożliwe może być uzyskanie pomocy w razie złego samopoczucia (np. podróż tramwajem, pociągiem, przebywanie w tłumie itp.).Mogą występować w tych sytuacjach takie objawy jak: kołatanie serca, pocenie się, drżenia ,suchość w ustach, ucisk w gardle, duszność, nudności, zawroty głowy, mrowienia kończyn, uderzenia gorąca lub zimn, poczucie derealizacji, depersonalizacji, obawa przed „zwariowaniem”, lęk przed śmiercią.